Ik geef toe dat ik elk jaar een beetje huiverig ben bij het naderen van de vastentijd. Traditioneel houdt de vastentijd in dat we ons onthouden van bepaalde voedingsmiddelen (dierlijke producten) en in het algemeen minder eten om ons bewust te worden van onze afhankelijkheid van God. Vooral in de eerste dagen van de vastentijd kun je honger krijgen en moe worden. Maar dit jaar ben ik vastbesloten om, zoals de monniken zeggen, “met liefde te vasten”. Het verkennen van de vastentijd als een vorm van zorg voor de schepping helpt me om het vasten te zien zoals God het heeft gezegd: een seizoen van “blijde feestdagen vol vreugde en blijdschap” (Zacharia 8:19).
Het is een paradox dat we door bepaalde gemakken op te geven met vasten, dankbaarder kunnen worden voor Gods vele gaven. We leren de wereld te zien met de ogen van Adam en Eva in het paradijs: een plaats van verrukking en overvloed voor alle schepselen. Hier diende de schepping de mens niet als een object om onze passies te bevredigen, maar als een instrument van Gods barmhartigheid en als een manier om de Schepper beter te leren kennen.
Dit alles veranderde vrij snel toen Adam en Eva Gods enige grens voor hun consumptie overschreden: “De vrouw keek naar de boom. Zijn vruchten zagen er heerlijk, ze waren een lust voor het oog, en ze vond het aanlokkelijk dat de boom haar wijsheid zou schenken. Ze plukte een paar vruchten en at ervan. Ze gaf ook wat aan haar man, die bij haar was, en ook hij at ervan.” (Genesis 3:6).
In een gevallen wereld maken wij mensen misbruik van de schepping om onze passies en verlangens te bevredigen. Overal waar we kijken kunnen we dit zien: in ons voedselsysteem dat gekenmerkt wordt door geweld en uitbuiting, in onze wegwerpeconomie, in afvalbeheer, ontbossing, energieverbruik en zo veel meer.
Vaak verandert onze liefde voor andere mensen, voorwerpen, schepselen of plaatsen in een verlangen om te bezitten en te consumeren. Het vasten kan een begin zijn om dit patroon te corrigeren. Door ‘nee’ te zeggen tegen bepaalde gemakken en luxe, die we vaak als vanzelfsprekend beschouwen, leren we Gods schepping lief te hebben zonder de behoefte te hebben deze te bezitten of erdoor bezeten te worden. Dit seizoen herinnert ons eraan dat geen van de dingen die we opgeven van ons waren. De schepping is Gods geschenk en is bedoeld om allen tot bloei te brengen.
Het vasten is niet compleet zonder gebed en aalmoezen. In de Bijbel is vasten geen doel op zich, maar een manier om tot God te naderen met een steeds vuriger en levendiger gebed. Op een heel praktische manier herinneren mijn relatief kleine hongergevoelens tijdens de vastentijd mij eraan te bidden voor de armen in de wereld en te werken aan een gemeenschap waar voedsel toegankelijk, overvloedig en voedzaam is. Echt vasten is niet alleen een geestelijke oefening, zegt de Heilige Serafim, maar houdt in “dat je het stukje brood neemt dat je zelf zou willen eten, en het in plaats daarvan geeft aan iemand die honger heeft” (The Spiritual Instructions of Saint Seraphim of Sarov).
Daarom schrijft Elizabeth Theokritoff in haar boek ‘Living in God’s Creation’: “Als het gaat om het gebruik van de materiële wereld, wordt het heel duidelijk dat ascese geen individuele zaak is van zelfverbetering, maar iets diep gemeenschappelijks: het heeft te maken met hoe we geschonken gaven gebruiken ten bate van allen” (p. 105). Deze ascese roept een band op met de Gever die ons vreugde brengt in de dingen die hij heeft gemaakt. Het kan ook een diepgaande invloed hebben op ons leven, lang nadat de vastentijd voorbij is, als een middel om de relaties tussen ons en de rest van de schepping te herstellen.
Als jouw gemeenschap geen regelmatige vastentraditie heeft, overweeg dan om deel te nemen aan de Carbon Stewards’ Carbon Fast for Lent. Vanaf 22 februari vasten we om dichter bij God te komen en onze zorg voor het klimaat te verdiepen. Elke week is er een ander thema dat ons helpt kleine stappen te nemen om het klimaat te beschermen en gewoontes te vormen die een leven lang meegaan.
Vertaald uit het Engels door Veraniek Veldstra.
