Laatst las ik opnieuw het boek Prediker voor managers, levenswijsheid voor bestuurders en professionals van Jan Hoogland en Maarten Verkerk (Ten Have, 2010). Ik bleef hangen bij het hoofdstuk ‘Wees niet al te rechtvaardig’. Hierin staat Prediker 7:15-17 centraal: ‘Wees daarom niet al te rechtvaardig en denk niet dat je alle wijsheid hebt.’ Het gaat over eerlijk leven. Maar wat betekent zo’n houding? Prediker ziet dat een rechtvaardig leven op zich niets oplevert. Hoe hard je ook je best doet, het geeft geen garantie voor een langer leven of meer geluk. Volgens Prediker maakt het uiteindelijk geen verschil of je rechtvaardig of onrechtvaardig bent. Hij waarschuwt ervoor om rechtvaardig te zijn voor het resultaat.
Verkerk en Hoogland vragen zich af of Prediker hier het juiste midden aangeeft. Hun antwoord is dat je niet rechtvaardig moet willen zijn om er zelf beter van te worden. Het levert je namelijk niets op in termen van succes of geluk. De boodschap is dat rechtvaardigheid vooral iets is wat je anderen en situaties verschuldigd bent, zonder er iets voor terug te verwachten.
Dit zette me aan het denken over hoe dit past bij milieubewust en duurzaam leven, wat nauw verbonden is met rechtvaardigheid. Prediker benadrukt dat een rechtvaardig leven waardevol is op zichzelf. Deze innerlijke kwaliteit zou ons moeten motiveren om rechtvaardig, dus ook groen en duurzaam, te leven. Hoogland en Verkerk stellen dat Prediker ons uitdaagt om te vragen waar zo’n houding toe dient. We moeten rechtvaardig zijn zonder er iets voor terug te verwachten. Rechtvaardigheid betekent ook goed omgaan met de natuur. Leven vanuit principes en waarden om je medemens bij jou in de buurt en ver weg, de samenleving, en de natuur recht te doen – het draait om respect.
Vandaag zou ik de woorden van Prediker misschien zo interpreteren: “Wees niet overdreven groen en duurzaam; leg jezelf geen overdreven duurzame regels op.” De wereld zal blijven draaien. Waar het om gaat, is dat de schepping waarde heeft in zichzelf en dat elk wezen recht heeft op een goed bestaan. Nu en in de toekomst.
Enkele vragen die kunnen helpen om dieper na te denken over de uitspraak “Wees niet overdreven groen en duurzaam”:
- Hoe verhoudt het idee van ‘niet al te groen zijn’ zich tot onze verantwoordelijkheid naar toekomstige generaties?
- Wat betekent het om duurzaam te zijn, zonder er iets voor terug te verwachten?
- In hoeverre kunnen we duurzaam zijn zonder onszelf ‘duurzame regels’ op te leggen
Deze vragen helpen om op een zorgvuldige en open manier naar duurzaam leven te kijken, zonder star of belerend te zijn. Ze laten zien hoe we vanuit onze eigen motivatie duurzaam kunnen leven, zonder te veel nadruk op strenge regels.
